DeFi và CeFi đại diện cho hai hướng khác nhau trong lĩnh vực tiền điện tử: CeFi là các nền tảng tài chính tập trung, trong khi DeFi là hệ thống tài chính phi tập trung dựa trên hợp đồng thông minh. Bài viết dưới đây sẽ so sánh các ưu điểm và hạn chế của từng loại, giúp bạn hiểu rõ hơn về sự phát triển công nghệ tiền mã hóa.
Contents
CeFi là gì?
Tài chính tập trung (Centralized Finance – CeFi) là một hình thức tài chính trong lĩnh vực tiền mã hóa mà được biết đến. Tại CeFi, các thành phần của thị trường bao gồm sàn giao dịch, công cụ, người dùng và tổ chức đều được quản lý tập trung. Quá trình giao dịch trên các sàn giao dịch, chuyển khoản tiền, thanh toán và bảo hiểm trong hệ thống CeFi đều được thực hiện thông qua việc ủy thác tài sản cho các bên thứ ba.
Trong tài chính tập trung, tài sản và dịch vụ được quản lý bởi các bên thứ ba, do đó người dùng phải tuân thủ các quy định và quy tắc mà các bên thứ ba đưa ra. Điều này bao gồm cả việc tin tưởng vào những người hoặc tổ chức đứng sau các nền tảng trung gian này.
Có một số nền tảng CeFi nổi tiếng, bao gồm Coinbase, TrustToken, Aspen Digital, Onramp Invest và ZenLedger.
Đặc điểm của CeFI
Sàn giao dịch tập trung đóng vai trò là nơi trung gian giữa người bán và người mua trong việc giao dịch tiền mã hóa. CEX có thể được coi như bên thứ ba cung cấp các dịch vụ và điều hành, cho phép các nhà giao dịch trao đổi và mua bán tài sản kỹ thuật số. Các sàn giao dịch tập trung nổi tiếng như Binance, Kraken hoặc Coinbase là những ví dụ điển hình.
Mỗi CEX sẽ có các giấy phép hoạt động khác nhau, tuỳ thuộc vào quốc gia hoặc khu vực mà họ hoạt động. Vì vậy, người dùng muốn mở tài khoản trên các sàn giao dịch tập trung này đều phải tuân thủ quy trình KYC (Know Your Customer) và AML (Anti-Money Laundering) để đảm bảo tuân thủ pháp luật và đảm bảo an toàn thông tin.
Tuy nhiên, dù có mức độ bảo mật cao như thế nào, quyền kiểm soát tài sản mã hóa và hoạt động của nền tảng vẫn thuộc về các sàn giao dịch. Người dùng không có quyền tuyệt đối trong việc quản lý tài sản của mình. Do đó, trong trường hợp xảy ra cuộc tấn công bảo mật, người dùng có khả năng mất đi một phần hoặc toàn bộ tài sản mã hóa, tùy thuộc vào quy mô của cuộc tấn công.
Cho phép giao dịch chuỗi chéo (cross-chain)
Nền tảng CeFi có khả năng hỗ trợ giao dịch của các đồng tiền như LTC, XRP, BTC và các đồng tiền mã hóa khác được phát hành trên các nền tảng blockchain độc lập. Bởi vì việc thực hiện giao dịch chuỗi chéo có thể gặp phải độ trễ và phức tạp, các nền tảng DeFi không thể cung cấp hỗ trợ cho các token này. CeFi có thể vượt qua vấn đề này bằng cách lưu trữ quỹ từ nhiều chuỗi khác nhau. Điều này được xem là một lợi thế nổi bật của hệ thống tài chính tập trung.
Sự linh hoạt trong việc chuyển đổi tiền pháp định trên CeFi
Quá trình chuyển đổi giữa tiền mã hóa và tiền pháp định, và ngược lại, trên nền tảng CeFi được đánh giá là linh hoạt và nhanh chóng hơn so với DeFi.
DeFi là gì?
Tài chính phi tập trung (Decentralized Finance – DeFi) là thuật ngữ được sử dụng để ám chỉ các ứng dụng tài chính phát triển trên nền tảng Blockchain thông qua việc sử dụng hợp đồng thông minh (Smart Contract). Các lĩnh vực như thanh toán, tín dụng, đầu tư và hợp đồng bảo hiểm đều được tích hợp vào các hợp đồng thông minh mà không phụ thuộc vào quyền lực tập trung của cá nhân hay tổ chức nào.
Đối với DeFi, khác biệt so với tài chính tập trung (CeFi) nằm ở việc các ứng dụng và giao thức trong DeFi được phát triển dựa trên mã nguồn mở, cho phép bất kỳ ai cũng có thể tham gia. Mục tiêu chính của DeFi là xây dựng một hệ thống tài chính công bằng, minh bạch và không yêu cầu sự cho phép.
Người dùng hoàn toàn kiểm soát được tài sản kỹ thuật số của mình trong DeFi, tức là không có ai có thể kiểm duyệt, di chuyển hoặc phá hủy tài sản mã hóa mà không có sự đồng ý từ chủ sở hữu.
Hiện tại, các nền tảng DeFi chủ yếu tập trung vào việc cung cấp các chức năng cho phép người dùng vay và cho vay, theo dõi biến động giá thông qua công cụ phái sinh, và giao dịch tiền mã hóa. Có một số nền tảng DeFi nổi tiếng như Aave, Compound, Yearn.finance, Uniswap, Serum, Polkadot và MakerDAO.
Đặc điểm của DeFi
Đặc điểm của DeFi không bị kiểm soát đã tạo ra những thay đổi đáng kể trong lĩnh vực tài chính so với hình thức truyền thống tập trung. Trong tài chính tập trung, để sử dụng các dịch vụ, người dùng phải đăng ký tài khoản và tuân theo quy định KYC (Xác minh danh tính khách hàng). Mục đích của KYC là ngăn chặn hoạt động tội phạm như rửa tiền và tuân thủ các quy định về tiền mã hóa. Tuy nhiên, quy trình KYC này đòi hỏi người dùng phải tiết lộ thông tin cá nhân cho bên thứ ba để xác minh danh tính và cấp tài khoản.
Trái lại, trong DeFi, người dùng có thể tiếp cận trực tiếp các dịch vụ bằng ví mà không cần phải cung cấp bất kỳ thông tin cá nhân nào. Điều này được thực hiện nhờ vào việc DeFi được xây dựng dựa trên mã nguồn mở, cho phép công khai truy cập của tất cả các bên ở bất kỳ đâu và bất kỳ thời điểm nào mà không bị hạn chế hay gặp rào cản nào.
Đặc điểm tiếp theo của DeFi là tính minh bạch. Trong hình thức tài chính tập trung, người dùng không có quyền kiểm soát hoàn toàn việc lưu thông tài sản của mình. Ngược lại, trên nền tảng DeFi, người dùng có quyền kiểm tra tài sản mã hóa của mình trong mọi giao dịch thông qua mã giao dịch. Không ai có thể tiếp cận hoặc sử dụng tài sản của người dùng trong DeFi mà không có sự cho phép từ phía người dùng.
Một ưu điểm đáng chú ý khác của DeFi là tốc độ đổi mới nhanh chóng. Hệ sinh thái tài chính phi tập trung liên tục xây dựng và thử nghiệm các phiên bản mới. Với tư duy tập trung vào việc xây dựng không gian, DeFi đã trở thành một hệ sinh thái phi tập trung với sự đa dạng về các dịch vụ tài chính đột phá.
So sánh DeFi và CeFi
Giữa DeFI và CeFi có nhiều sự tương đồng cũng như khác biệt. Hãy cùng khám phá những điều đó ngay sau đây.
Điểm giống nhau giữa DeFi và CeFi
Cả DeFi và CeFi đều cung cấp một loạt các dịch vụ tài chính, cho phép người dùng thực hiện các hoạt động như vay mượn, cho vay, gửi tiết kiệm, thanh toán hóa đơn, giao dịch phái sinh và nhiều hoạt động khác. Cả hai cũng cho phép người dùng thực hiện giao dịch tiền mã hóa hoặc chuyển đổi từ tiền pháp định sang tiền mã hóa. Cả DeFi và CeFi cũng hỗ trợ các stablecoin, đó là loại tiền kỹ thuật số được phát triển trên nền tảng blockchain và có giá trị ổn định. Cả hai xu hướng cũng ủng hộ việc sử dụng chuỗi blockchain và tiền điện tử.
Điểm khác nhau giữa DeFi và CeFi
Tính ủy thác
Điểm khác biệt lớn nhất giữa DeFi và CeFi là tính ủy thác. Trong CeFi, việc ủy thác thông qua một bên trung gian dẫn đến sự thiếu minh bạch, có thể bị thao túng và gặp nhiều vấn đề bất cập khác. Người dùng phải phụ thuộc vào các tổ chức và không thể nắm bắt toàn bộ quá trình lưu thông tài sản của mình. Trong khi đó, DeFi tận dụng công nghệ blockchain để loại bỏ các tổ chức trung gian này và tạo ra tính minh bạch và phi tập trung.
Quyền truy cập
Với tính ủy thác của CeFi, quyền truy cập của người dùng bị hạn chế. Họ không thể kiểm tra thông tin về tài sản của mình một cách đầy đủ. Trong khi đó, DeFi cho phép người dùng truy cập vào nền tảng bất cứ lúc nào, ở bất cứ đâu miễn là có kết nối internet, không bị hạn chế bởi bất kỳ ai.
Trải nghiệm người dùng: Một số khía cạnh của CeFi thiết kế gần giống với không gian tài chính truyền thống, do đó nó quen thuộc và dễ tiếp cận hơn đối với người dùng so với DeFi, vốn mang tính mới mẻ. Thông thường, các sàn giao dịch CeFi có mức phí cao hơn để duy trì nền tảng, trả lương cho nhân viên, cải thiện sản phẩm và giải quyết nhiều vấn đề khác.
Trong khi đó, DeFi có chi phí thấp hơn vì không cung cấp dịch vụ lưu ký và đặc biệt không có bất kỳ nhóm nào tham gia vào quá trình quản trị.
An ninh
Các sàn giao dịch tập trung chịu trách nhiệm về bảo mật và cố gắng duy trì mức độ bảo mật cao. Tuy nhiên, vẫn có các trường hợp các sàn giao dịch bị tấn công và tiền bị đánh cắp.
DeFi không lưu trữ tiền của người dùng, do đó không có những rủi ro tương tự. Tuy nhiên, nền tảng DeFi vẫn có những rủi ro tiềm ẩn khác.
Theo Steven Becker – Chủ tịch của Maker Foundation: “DeFi và CeFi bổ sung cho nhau. Chúng cung cấp nhiều lựa chọn hơn cho mọi người và tổ chức, sử dụng quyền lực và khả năng của mình để tạo ra các cơ hội tài chính”. Vì vậy, mặc dù DeFi và CeFi có nhiều điểm khác biệt, cả hai đều mang lại lợi ích riêng cho người dùng và nền kinh tế. Lựa chọn phù hợp giữa DeFi và CeFi phụ thuộc vào nhu cầu của từng người.
Trong khi DeFi và CeFi đều có ảnh hưởng lớn đến ngành công nghiệp tiền điện tử, không có một giải pháp nào hoàn hảo. CeFi vẫn giữ vững lợi thế về quy mô và sự tiện lợi, trong khi DeFi tiếp tục tăng cường tính phi tập trung và cung cấp khả năng tài chính toàn cầu cho mọi người. Điều quan trọng là hiểu rõ về ưu nhược điểm của từng hệ thống để có cái nhìn toàn diện về sự phát triển và tiềm năng của công nghệ tiền mã hóa.
Tương lai của lĩnh vực này sẽ phụ thuộc vào việc phối hợp giữa DeFi và CeFi, nhằm tạo ra môi trường tài chính tiện lợi, an toàn và minh bạch cho tất cả mọi người. Hãy theo dõi iBlockchain để có thể cậ nhật thêm nhiều kiến thức về blockchain.
