Trước sự bùng nổ của thị trường khởi nghiệp, các nhà đầu tư ngày càng tìm kiếm các mô hình đầu tư tiên tiến để đảm bảo mức sinh lời cao và tối ưu hóa rủi ro. Trong số những mô hình nổi bật, Venture Builder đã nhanh chóng thu hút sự quan tâm vì sự đột phá và độc đáo mà nó mang lại. Vậy Venture Builder có gì đặc biệt hơn so với các hình thức đầu tư còn lại? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Tầm quan trọng của đối tác đối với một Start-up
Trong hành trình khởi nghiệp, thường được gọi là giai đoạn “từ 0 đến 1,” nhấn mạnh việc tiến từ “không có gì” đến “có một chút gì đó.” Tuy đơn giản về cú pháp, nhưng thực tế lại khá phức tạp và quyết định của giai đoạn này là cốt lõi để chứng minh tính khả thi của ý tưởng kinh doanh và khả năng tạo ra “product market fit”.
Khi theo dõi “giải phẫu tử thi” của các startup thất bại, ta thấy đến 90% trong số họ chấm dứt sự tồn tại của mình trong vòng ba năm đầu tiên.
Đối mặt với nhiều khó khăn, người sáng lập startup phải đối diện với nhiều thách thức trong giai đoạn đầu tiên. Có thể đối tác của bạn không đáp ứng được nhu cầu thị trường hoặc phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt. Đội ngũ của bạn có thể thiếu năng lực vận hành hoặc gặp xích mích nội bộ. Vốn kinh doanh có thể đã cạn kiệt trước khi sản phẩm được giới thiệu.
Ngoài ra, áp lực từ gia đình và nội tâm cũng gây ra “cuộc chiến” giữa tiếp tục khởi nghiệp hay tìm công việc ổn định, theo đuổi mục tiêu đam mê hay chạy theo doanh thu, và quyết định gọi vốn hay tập trung vào tài chính tự do và sinh lời.
Những khó khăn này đòi hỏi sự tập trung cao độ vào việc phát triển doanh nghiệp, nhưng cũng không thể phủ nhận những áp lực từ cả bên trong và bên ngoài.
Nếu bạn đã có tài chính đủ mạnh và một đội ngũ xuất sắc, đã chứng minh mô hình kinh doanh và không cần đối tác đồng hành, thì bạn có lý do để tự hào và không cần đọc tiếp phần còn lại.
Tuy nhiên, nhiều người sáng lập startup không có may mắn như vậy, và trong hầu hết các trường hợp, chọn một “đối tác đồng hành” là một cách thông minh để giảm bớt gánh nặng về vật chất và tinh thần, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế đang gặp khó khăn do đại dịch.
Đối tác có thể là người đồng sáng lập hoặc tổ chức, bổ sung những khuyết điểm trong lĩnh vực mà bạn không có chuyên môn. Có thể là những tổ chức đầu tư, như vườn ươm khởi nghiệp, trung tâm hỗ trợ tăng tốc khởi nghiệp, quỹ đầu tư mạo hiểm hoặc nôi khởi nghiệp.
Chọn đối tác đầu tư phù hợp trong giai đoạn đầu cần được cân nhắc kỹ lưỡng, giống như việc chọn một đối tác trong hôn nhân. Từ kinh nghiệm hỗ trợ nhiều startup trong việc tìm kiếm đầu tư, tôi tin rằng có một số câu hỏi cần đặt ra:
- Triết lý đầu tư của họ có phù hợp với triết lý kinh doanh của bạn không?
- Bên cạnh tiền đầu tư, họ còn đem đến những hỗ trợ khác như cơ hội đầu tư hay công cụ tư duy phù hợp với hướng phát triển hiện tại và tương lai của bạn?
- Họ sẽ đồng hành với bạn trong khoảng thời gian bao lâu?
Nhiều startup đã tự đặt mình vào thế khó khi tiếp cận những quỹ đầu tư chỉ biết tới “tiền và chỉ tiền.” Theo tôi, đây là một sai lầm lớn trong giai đoạn đầu của người sáng lập. Dĩ nhiên, tiền luôn quan trọng, nhưng nếu bạn phải lựa chọn giữa một bên chỉ có tiền (dù có rất nhiều) và một bên cung cấp một lượng tiền hợp lý kèm theo những hỗ trợ hữu ích khác, tôi sẽ khuyên bạn nên chọn bên thứ hai.
Venture Builder có gì đặc biệt hơn so với các hình thức đầu tư còn lại?
Có rất nhiều nơi mà những người sáng lập startup có thể tìm kiếm sự hỗ trợ cho dự án của họ. Đơn giản nhất là các hình thức gọi vốn như “angel funding” hoặc “seed funding” từ gia đình hoặc người thân, thường được gọi là “quỹ UTACHI, BATACHO”. Ở giai đoạn đầu của startup, bạn có thể tham gia các mô hình “incubator” hoặc “accelerator”, nơi bạn được cung cấp các khóa đào tạo và có cơ hội kết nối với những người trong cộng đồng startup, cũng như nhận một khoản đầu tư nhỏ.
Tuy nhiên, khi xem xét mức độ nghiêm túc và yếu tố dài hạn, hãy cân nhắc đến một hình thức đầu tư khác là “Venture Capital” (VC). Trong bài viết này, tôi muốn giới thiệu cho bạn khái niệm “Venture Builder” (VB), đôi khi còn được gọi là “Startup Studio” hoặc “Company Builder”, một hình thức đầu tư tương đối gần với VC nhưng trong nhiều trường hợp có thể là một lựa chọn tốt hơn.
Tương tự như VC, các VB cũng đầu tư vào startup của bạn với kỳ vọng giá trị doanh nghiệp của bạn sẽ tăng lên trong tương lai, và họ sẽ sở hữu một phần cổ phần. Tuy nhiên, có một số điểm khác biệt cơ bản giữa hai mô hình này:
- Về mức độ gắn bó, các VC tập trung chủ yếu vào chiến lược và mô hình kinh doanh có khả thi, liệu công ty của bạn có thể tiếp tục huy động vốn thành công trong tương lai hay không. Trong khi đó, ngoài những điều này, VB còn hỗ trợ startup nhiều hơn về khía cạnh quản trị và vận hành doanh nghiệp, can thiệp sâu hơn vào những khó khăn hàng ngày.
- Giống như tên gọi của từng hình thức là “capital” và “builder”, VC thường đầu tư trực tiếp bằng cách gửi tiền. Trong khi đó, VB không chỉ đầu tư tiền mặt mà còn đầu tư gián tiếp thông qua các nguồn lực khác, chẳng hạn như đội ngũ phát triển sản phẩm, marketing nội bộ của VB, quy trình vận hành, cơ sở văn phòng, và kết nối với các startup khác trong cùng hệ sinh thái để hỗ trợ lẫn nhau.
- VC thường yêu cầu bạn phải có “traction” – tức là minh chứng về hiệu quả hoạt động dựa trên số liệu (như doanh thu, số lượng người dùng); trong khi các VB đôi khi không quan trọng quá nhiều việc mô hình kinh doanh đã được kiểm chứng hay chưa.
- Danh mục đầu tư của VC gần như không có giới hạn; trong khi các VB chỉ chọn lựa những startup thực sự phù hợp với triết lý của họ.
- Vì thường đầu tư vào giai đoạn rất sớm, thậm chí từ giai đoạn ý tưởng, các VB thường đầu tư một số tiền nhỏ hơn và mong đợi lượng cổ phần lớn hơn so với VC (vì rủi ro và những hỗ trợ không phải tiền mặt mà họ cung cấp thường lớn hơn trong giai đoạn sớm của startup).
Chiến lược của VB mang đến hai lợi thế: thứ nhất, sự phối hợp mượt mà giữa các khoản đầu tư bằng cách chia sẻ kỹ năng, kiến thức và thậm chí nguồn nhân lực, và thứ hai, giúp đào tạo và phát triển tài năng của các nhà sáng lập để tạo ra giá trị thực sự. Điều này rất hữu ích với các mô hình kinh doanh dài hạn hoặc hướng tới xây dựng một tầm nhìn bền vững.
Như quan điểm tôi đã nêu ở trên, nếu startup của bạn đang ở giai đoạn đầu, không chỉ thiếu tiền mà còn cần được hỗ trợ toàn diện hơn về chiến lược tư vấn, hoạt động vận hành, kết nối mạng,… thì VB có thể là đối tác đầu tư phù hợp hơn so với VC. VB không chỉ tập trung vào việc tổ chức những chương trình khởi nghiệp cạnh tranh với mục tiêu “Demo Day”, mà họ còn duy trì mối quan hệ lâu dài và can thiệp sâu hơn trong các startup mà họ xây dựng, cho đến khi các startup bước sang giai đoạn mới.
Hiện tại, đây là thời điểm vàng cho các Venture Builder và Startup đồng hành, với hơn 100 VB trên toàn thế giới (năm 2018), trong đó hơn một nửa mới được thành lập sau năm 2013. Một số VB nổi tiếng bao gồm Obvious Corp với thành viên là nhà đồng sáng lập Twitter và Medium; HVF (Hard Valcious Fun) – đầu tư vào Affirm.com và Glow.com; Betaworks, với danh mục đầu tư bao gồm Instapaper và Blend; và Rocket Internet của Đức, đầu tư vào PayMill, Jumia, FoodPanda, Lazada, và nhiều công ty khác.
Ở Việt Nam, khái niệm VB vẫn còn tương đối mới mẻ. Một trong những VB “đáng tin cậy” đầu tiên gia nhập thị trường Việt Nam là Reapra. Đáng chú ý, Reapra cũng là đơn vị đã đầu tư vào chính Spiderum ở vòng gọi vốn “seed funding”, nơi các bạn đang đọc bài viết này. Priscilla Han, CIO của Reapra, đã trực tiếp đến văn phòng nhỏ xíu của Spiderum trong giai đoạn đầu để hỗ trợ và tư vấn chiến lược cho đội ngũ sáng lập Spiderum.
Đi theo hướng VB, Reapra cũng có quan điểm rằng một đối tác đầu tư không chỉ đơn giản là đổ tiền mà còn phải đồng hành cùng quá trình “Learning-by-Doing” của startup.
Nói thêm về điểm đặc biệt của Reapra, tôi cảm thấy họ đặc biệt tập trung vào tiếp cận “founder-first”, tập trung vào động lực nội tại của nhà sáng lập và trang bị cho họ những tư duy cần thiết để tự đứng vững trên đôi chân mình, liên tục cập nhật tình hình vận hành doanh nghiệp lẫn cuộc sống cá nhân. Bạn có thể liên hệ với Việt Anh để biết thêm về tần suất gặp gỡ mật thiết mà nhà sáng lập Spiderum đã có với Reapra (hàng tuần!).
Thứ hai, Reapra có triết lý xây dựng doanh nghiệp bền vững. Khái niệm này có thể hiểu là:
- Bạn không ám ảnh với việc chạy theo con số để làm hài lòng các nhà đầu tư như các VC;
- Bạn không quá phụ thuộc vào việc tăng trưởng dựa vào vốn đầu tư. Đôi khi, việc kêu gọi nhiều vốn đồng nghĩa với việc lãng phí tiền bạc;
- Đa dạng hóa các nguồn doanh thu cho công ty, hướng tới mục tiêu trở thành “market leader” ở một thị trường cụ thể.
- Đồng hành với startup trong khoảng thời gian tương đối lâu dài, từ 10 đến 20 năm, so với các quỹ đầu tư thông thường chỉ trong khoảng dưới 5 năm.
Với những đặc điểm như vậy, rõ ràng Reapra sẽ không phù hợp với các startup theo phong cách liên tục gọi vốn hoặc có mô hình tăng trưởng theo kiểu “ăn xổi”. Tuy nhiên, nếu bạn là một nhà sáng lập có triết lý phát triển doanh nghiệp bền vững, muốn tạo ra sự ảnh hưởng tích cực đến xã hội, thì Reapra có thể là một đối tác đầu tư đáng xem xét.
Hiện nay, Reapra đã phát triển các mô hình đầu tư này cho hơn 70 công ty tại châu Á. Từ năm 2018, họ đã khởi động chương trình “The Build 80”, dự án đầu tư cho các startup ở khu vực Đông Nam Á với phương pháp đào tạo được thiết kế riêng cho từng công ty, phù hợp với hoàn cảnh và tình hình kinh doanh cụ thể, hỗ trợ đúng lúc và đúng thời điểm.
Nhìn chung, Venture Builder đã khẳng định vị thế của mình trong thế giới đầu tư hiện đại bằng cách tạo ra môi trường thuận lợi cho sự phát triển và thành công của các startup. Với sự kết hợp giữa tài chính, kiến thức chuyên môn, và quản lý tận tâm, Venture Builder xứng đáng được coi là một mô hình đầu tư đột phá vượt trội so với các hình thức khác.
Không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro đối với các nhà đầu tư, mà còn mang lại cơ hội lớn cho những người khởi nghiệp tài năng để vươn tới thành công. Do đó, không ngạc nhiên khi Venture Builder đang ngày càng trở thành lựa chọn hàng đầu cho những ai muốn tham gia vào thị trường khởi nghiệp sôi động và tiềm năng.
Follow Iblockchain để cập nhật nhiều kiến thức về thị trường tài chính!
